ANTİK TİYATROLARDA AKUSTİK ÖLÇÜMLER
Antik tiyatrolarda ses analizi yapılabilmesine yönelik olarak çok güzel bir simülasyon aşağıdaki resimde… Resimdeki örnek tiyatroproskenionun (sahnenin önü, seyirciye yakın olan kısım) arkasının scaena frons (sahne arkasındaki pencereli kısım) ile korunmuş olmasından dolayı Roma Tiyatrosu’ nu andırıyor…. Antik Yunanlılar tiyatrolarını bir yamaca dayalı olarak inşaa ederken Romalılar buna gerek duymadan herhangi bir düzlüğe tiyatrolarını yaparlardı… Yunan ve Roma tiyatrolarının mimari farklarının başında bu iki özellik yer alır… Bu nedenle akustik ölçümlerde tiyatroların bu mimari özelliği dikkate alınarak yapılmalıdır…
Aşağıdaki örnekte ses yayılımı takip edildiğinde 68 saniye ve 25 metre sonra 207 adet ölü noktadan başlamak üzere (dead balls) ses dağılımı giderek azalıyor. Toplam 40 metrede ses 119 milisaniyede bir uçtan (P2) diğer uca 2382 adet ölü noktaya
ulaşıyor. (bilindiği üzere sesin havada yayılma hızı saniyede 334 metredir). Bu değere göre simülasyonda 40 metrede tiyatronun en uzak noktasına giden ses bu noktaya 119 milisaniyede ulaşır… Ancak önemli olan bu tip açık hava tiyatrolarında ölü noktalar ile birlikte ele alınması gereken (skene) yani
sahneden (cavea)‘ ya yani tribünlere ve oradan da cavea restaurada’ ya yani
tribünlerin arka sırasına kadar ulaşması gereken sesin ortamda çınlama ya da yankı süresi (reverberation), sesin açıklığı ya da anlaşırlığı (speech clarity) ve sesin gücü veya şiddetidir. (speech strength).
Bu değerlere yönelik olarak ses ölçüm standartı olarak 2011 yılında ITU nın kabul ettiği PALQA (Perceptual Objective Listening Quality Assesment) olarak adlandırılan ITU Rec. P.863 standartı bu ölçümler için kullanılmaktadır. Bu standartlar Kourion tiyatrosu için yapılan örnek akustik çalışmalarda uygulanmıştır. [1]
Bu antik tiyatroda sesin yayılımı için ölçülebilecek 3 temel standard çınlama ya da yankılama için T20, sesin anlaşırlığı (ya da berraklığı) için C50 ve ses gücü için ise G sembolleri için aşağıdaki ölçümler yapılmalı…
ÇINLAMA SÜRESİ: Çınlama süresi T15 (ses değerinin 15 desibele düştüğü alanlar), T20 (ses değerinin 20 desibele düştüğü alanlar), T30 (ses değerinin 30 desibel düştüğü alanlar) süreleri hesaplanır. ( ISO 3382-1 standartı)
SESİN ANLAŞILABİLİRLİĞİ
: Sesin anlaşılabilirliği STI (Speech Transmission Index) ve RASTI (Room Acoustical Speech Transmission Index) değerleri IEC 60268 ve ISO 3382-1 standartına göre ölçülür. Bu değer 0-50 ms ve 50 ms ile sonsuz arasındaki ses gücünün karelerinin toplamının logaritmik değeridir.
SES GÜCÜ (G) : Sesin gücü olan G değeri ISO 3382-1 standartına göre ölçülür. Isı, nem, rüzgar hızı bütün bu değerleri çok etkiler. Bundan dolayı Yunan (yamaçlara dayalı) ve Roma Tiyatroları (genellikle düz alanlara kurulur) ölçümlerinde bu değerlerin çokfarklı etkilerini ve önemlerinin dikkate alınarak ölçülmesi gerekir.Ölçüm noktaları Peloponnese/ Argolis’teki Epidaurus tiyatrosunda yapılan aşağıdaki şekildeki gibi ölçüm noktaları (R1,R2,R3…..) olarak örneklenebilir. [2]
S. Vedat Karaarslan
KAYNAKLAR
1. http://www.mediterraneanacoustics.com/…/Kourion-Theatre
2. http://www.odeon.dk/pdf/AA2011_51_Angelakis_Rindel_Gade.pdf
Fikir Proje olarak sizlere elimizden geldiğince, yararlı bilgiler paylaşmaya çalışıyoruz. Sizlerde bu paylaşımlarımızı, sosyal ağ ve diğer ağlarınızda paylaşırsanız seviniriz. Bilgi paylaştıkça çoğalır.
Bir Yorum Yazar Mısın?